Κατανόηση της Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής (ΙΔΨ)

Το άτομο με ΙΔΨ προκειμένου να αποφύγει τις τρομερές ανεπιθύμητες συνέπειες που φοβάται ότι θα έχει ή να μειώσει το άγχος του καταφεύγει είτε στην εκτέλεση μιας στερεοτυπικής συμπεριφοράς, είτε στην αποφυγή ή σε άλλους τρόπους ουδετεροποίησης.

Σύμφωνα με το θεωρητικό μοντέλο του Salkivskis, η εκτίμηση των παρείσακτων σκέψεων που έχει το άτομο οδηγεί στην στερεοτυπική συμπεριφορά. Το άτομο εκτιμά ότι οι παρείσακτες σκέψεις, εικόνες και παρορμήσεις που έχει αποτελούν ένδειξη ότι α) υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να βλάψει τον εαυτό του ή τους άλλους και β) ότι μπορεί να είναι υπεύθυνο για μια τέτοια πρόκληση βλάβης (ή για την αποτροπή της).

οι παρείσακτες σκέψεις είναι ένα συνηθισμένο φαινόμενο και ότι όλοι μας κάποια στιγμή έχουμε ανεπιθύμητες σκέψεις, εικόνες και παρορμήσεις με περιεχόμενο παρόμοιο με αυτό των ατόμων με Ι.Ψ.Δ. Οι περισσότεροι όμως απορρίπτουν αυτές τις σκέψεις ως ασήμαντες και ακίνδυνες. Όταν όμως κάποιος ερμηνεύει αυτές τις παρεισφρητικές σκέψεις ως απειλητικές και ότι υπαγορεύουν την προσωπική του ευθύνη, τότε προκύπτουν πολύ δυσάρεστες και ανεπιθύμητες συνέπειες όπως:

1. αυξημένο αίσθημα δυσφορίας
2.  αυξημένη εστίαση της προσοχής στις παρείσακτες σκέψεις και στα ερεθίσματα που τις ενεργοποιούν
3. περισσότερη ενασχόληση με την αρχική ιδεοληψία και τις σχετικές ιδέες
4. συμπεριφορές όπως ο ψυχαναγκασμός, η ουδετεροποίηση, η αποφυγή, η ανάγκη για καθησύχαση και ο τερματισμός της σκέψης είναι οι προσπάθειες που κάνει το άτομο για να μειώσει ή για να αποφύγει την ευθύνη

Τα παραπάνω αποτελέσματα όμως οδηγούν στην ενίσχυση του φαύλου κύκλου διατήρησης της ιδεοληψίας· το άτομο με Ι.Ψ.Δ. προσπαθεί να ουδετεροποιήσει τις αρνητικές συνέπειες των ιδεοληψιών του ή τα συναισθήματα ενοχής που του δημιουργήθηκαν από την ιδεοληψία. Μέσω της ουδετεροποίησης όμως καταφέρνει να μειώσει τη δυσφορία και το άγχος που νιώθει, χωρίς να διαψεύσει την λανθασμένη εκτίμησή του. Έτσι, ενισχύεται η σύνδεση ανάμεσα στην ιδεοληψία, στην εκτίμηση και στην ουδετεροποίηση.

Χριστοπούλου Έλενα

ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια