Πώς η Γνωστική-Συμπεριφορική Θεραπεία (Γ.Σ.Θ.) βοηθάει στην Κατάθλιψη;

 Χριστοπούλου Έλενα Ψυχολόγος Θεσσαλονίκη

Η Γ.Σ.Θ. αναπτύχθηκε στη δεκαετία του ’60 ως μια νέα θεραπευτική προσέγγιση για την κατάθλιψη. Η κατάθλιψη είναι μια πολύ συνηθισμένη και κουραστική συνθήκη. Περισσότεροι από 1 στους 8 ανθρώπους θα έχουν ένα επεισόδιο κατάθλιψης κατά τη διάρκεια της ζωής τους και η πλειοψηφία των ασθενών που είχαν ένα επεισόδιο καταλήγουν να έχουν τουλάχιστον ένα ακόμη αργότερα στη ζωή τους. Η κατάθλιψη περιλαμβάνει απώλεια ενδιαφέροντος, έλλειψη κινήτρων για τα πράγματα, μια μειωμένη ικανότητα να απολαύσει κανείς τη ζωή του και ένα αίσθημα θλίψης και πεσμένης διάθεσης. Τα άτομα που πάσχουν από κατάθλιψη μπορεί επίσης να έχουν μειωμένη ενέργεια, προβλήματα με τον ύπνο, υπερβολική ή ελάχιστη όρεξη για φαγητό, αισθήματα ενοχής και σκέψεις για το θάνατο ή ακόμη και την αυτοκτονία. Η κατάθλιψη μπορεί να αλλάξει δραστικά την ικανότητα κάποιου να λειτουργήσει σε διαπροσωπικό, κοινωνικό και εργασιακό επίπεδο. Επηρεάζει τις ζωές των πασχόντων, τις οικογένειές τους και τους φροντιστές τους, τους υπαλλήλους τους και τους συνεργάτες τους. Από μια ευρύτερη σκοπιά έχει έναν αρνητικό αντίκτυπο στη λειτουργία της κοινωνίας γενικότερα.

Υπάρχουν πολλές αποτελεσματικές θεραπευτικές επιλογές για την κατάθλιψη, συμπεριλαμβανόμενου της φαρμακευτικής αγωγής, της Γ.Σ.Θ. ή άλλων μορφών ψυχοθεραπείας. Στην περίπτωση των ασθενών με ήπια ή μέτρια μείζονα κατάθλιψη, η Γ.Σ.Θ. έχει αποδειχθεί επανειλημμένα αποτελεσματική. Στην περίπτωση των ασθενών με σοβαρή μείζονα κατάθλιψη, έχει αποδειχθεί ως αποτελεσματική θεραπεία σε συνδυασμό με φαρμακευτική αγωγή.

Η Γνωστική-Συμπεριφορική προσέγγιση στη θεραπεία της κατάθλιψης μπορεί να χωριστεί στα γνωστικά και συμπεριφορικά στοιχεία. Στο γνωστικό κομμάτι της θεραπείας, ο θεραπευτής μαθαίνει στον πελάτη να αναγνωρίζει το διαστρεβλωμένο αρνητικό τρόπο σκέψης του που του προκαλεί αρνητικά συναισθήματα. Στη συνέχεια αμφισβητούν μαζί την εγκυρότητα αυτών των σκέψεων και καταλήγουν με εναλλακτικές πιο ισορροπημένες σκέψεις.

Επίσης, μαθαίνουν τις πυρηνικές πεποιθήσεις του πελάτη που βρίσκονται κάτω από τις καθημερινές αυτόματες αρνητικές σκέψεις. Για παράδειγμα, ένας καταθλιπτικός ασθενής μπορεί να έχει την πυρηνική πεποίθηση «Είμαι ένας χαμένος», όταν παίρνει λιγότερη επιβράβευση στη δουλειά του από το ιδανικό που είχε στο μυαλό του, τότε αρχίζει να κάνει σκέψεις όπως «Δε θα μπορέσω να τελειώσω τη δουλειά», ή » η δουλειά που κάνω δεν αξίζει τίποτε», ή «θα απολυθώ». Σχεδόν ταυτόχρονα με αυτές τις αρνητικές σκέψεις, αρχίζει να αισθάνεται άσχημα, με πολύ χαμηλό κίνητρο και ενέργεια. Όταν ξεκινήσει τη Γ.Σ. Θ., μαθαίνει να βρίσκει περισσότερο προσαρμοστικές σκέψεις, όπως «Δεν είναι το καλύτερο αυτή η δουλειά που κάνω, αλλά δεν είναι απαίσια κιόλας», ή «Αν δε βελτιώσω την παραγωγικότητα μου, θα καταλήξω να απολυθώ, αλλά ξέρω πώς να το αλλάξω αυτό». Ως αποτέλεσμα αυτής της πιο ρεαλιστικής εκτίμησης της κατάστασης, ο ασθενής δε θα αισθάνεται τόσο καταθλιπτικός. Επιπλέον, ο θεραπευτής και ο ασθενής θα έχουν την ευκαιρία να αμφισβητήσουν την υποκείμενη πυρηνική πεποίθηση «Είμαι ένας χαμένος». Από πού ήρθε αυτή η σκέψη; Τι αποδείξεις υπάρχουν υπέρ και τι αποδείξεις υπάρχουν κατά;

Όσον αφορά το συμπεριφορικό στοιχείο της θεραπείας, ο θεραπευτής βοηθά τον ασθενή να εκτιμήσει πώς διαφορετικές καθημερινές δραστηριότητες έχουν επίδραση στη διάθεση του ασθενή και πώς μερικές από αυτές μπορούν να βελτιώσουν τα συμπτώματα της κατάθλιψης. Οι θεραπευτές συνήθως βοηθούν τους ασθενείς να αναπτύξουν ένα σχέδιο δράσης που στηρίζεται στη συμπεριφορική ενεργοποίηση. Σε αυτήν την προσέγγιση, ο θεραπευτής και ο ασθενής σχεδιάζουν μια λίστα με δραστηριότητες και μετά προχωρούν από την πιο εύκολη στην πιο δύσκολη. Καθώς ο ασθενής προχωράει από την πιο εύκολη δραστηριότητα στην πιο δύσκολη η αίσθηση επάρκειας βελτιώνεται, καθώς η κατάθλιψη υποχωρεί.

Χριστοπούλου Έλενα

Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια